PRZYCZYNY POWSTAWANIA NAPRĘŻEŃ
W miarę wzrostu temperatury podczas nagrzewania szkła lepkość stopniowo maleje szkło zaczyna być coraz bardziej płynne. W tym stanie lepkości elementarne cząsteczek jest niska i z łatwością przesuwają się względem siebie, nie natrafiając na wzajemny opór. Inaczej natomiast przedstawia się sytuacja, gdy stan lepkości w czasie spadku temperatury tj. w czasie stygnięcia masy szklanej.
Biorąc pod uwagę przewodność cieplną szkła jest ona bardzo zła, w porównaniu z różnego rodzaju metalami.
Ponieważ szkło ma złą przewodność cieplną, warstwy zewnętrzne masy szklanej, które bezpośrednio stykają się z temperaturą otoczenia, stygną znacznie szybciej niż warstwy wewnętrzne tejże masy szklanej.
Występują wówczas różne wartości stanu lepkości tych warstw i powstają między nimi siły wewnętrzne, tzw. N A P R Ę Ż E N I A.
Zjawisko naprężeń można najłatwiej wyjaśnić; obciążając taflę szkła podpartą na końcach podporami, a na środku obciążamy jakimś ciężarem. Środek tafli szkła ulega wygięciu. Pod wpływem obciążenia powstają w tafli siły naprężeń, które górną część gdzie jest nacisk ściskają o dolna część tafli jest rozciągana. W szkle przyjmuje się naprężenia na 1cm2 w przekroju 1kg/cm2. Gdy naprężenie przekracza wartość graniczną następuje rozerwanie lub zmiażdżenie materiału.
Łatwiej jest to uzmysłowić sobie kulę szklaną. Poddajemy ją obróbce cieplnej do temperatury płynności. Pobieramy próbkę masy szklanej i formujemy kulę następnie poddajemy ją szybkiemu ochłodzeniu powietrzem. W skutek oddziaływania zimnego powietrza warstwa zewnętrzna tejże kuli gwałtownie się kurczy i krzepnie.
Wewnętrzne warstwy (czyli rdzeń), w których szkło znajduje się w stanie płynnej masy i jest w stanie plastycznym , wobec mniejszej utraty ciepła wskazują mniejszą skurczliwość.
Ze względu jednak na dużą spoistość masy szklanej i różnice sił powstające wskutek nierównomiernego ochładzania, rdzeń kuli oddziela się od warstwy zewnętrznej, jednak nie występują naprężenia między środkiem kuli a jej połową, dopiero zewnętrzna część kuli ściska pozostałą masę będącą w środku. Inaczej mówiąc w kuli ostygłej powstały naprężenia ściskające w stosunku do rdzenia.
Nierównomierne, zbyt gwałtowne rozgrzewanie lub oziębianie szkła w czasie technicznej obróbki wywołuje w nim szybki wzrost naprężeń, które powodują zachwianie strukturalne masy szklanej, w wyniku czego szkło pęka.
Przy naprężeniach w szkle można spotkać się podczas wykonywania różnych operacji technologicznych, np. przy łączeniu szkła ze szkłem, formowaniu wyrobów szklanych, przy łączeniu szkła z metalami, przy łączeniu szkła z kamieniami itd.
Podczas formowania wyrobów o ściankach różnej grubości, podczas studzenia po wyjęciu ich z form, proces studzenia przebiega bardzo nierównomierne. Powstają wówczas różne rozkłady sił ściskających i rozrywających w różnych miejscach-naprężenia, które grożą popękaniem drobnym lub pęknięciem całkowitym.
Naprężenia nie tylko mogą wywierać ujemny wpływ na strukturę szkła. Dla przykładu należy podać dodatni wpływ jaki występuje przy napięciach powierzchniowych, wykorzystuje się do uzyskania gładkiej lśniącej powierzchni formowanych wyrobów lub gładkiej lśniącej powierzchni taśmy szkła płaskiego. Również jest taki proces wykorzystywany przy zatapianiu obrzeży szkła gospodarczego jak również szkła laboratoryjnego. Naprężenia powstające w czasie stapiania masy szklanej wpływają dodatnio na proces jej klarowania i homogenizacji.
Reasumując w zależności od gatunków szkła różniących się składem chemicznym , jak również właściwościami fizycznymi, kształtem itp. Naprężenia występują w warstwach szkła w różnych nasileniach.
To na tyle
Pozdrowienia kolorowe Albert
|